หลีกเรื่องยุ่งๆมาคุยเรื่องยุง ให้เจ็บๆคันๆกันซักวันดีกว่า / พลโทนายแพทย์ สมศักดิ์ เถกิงเกียรติ

คอลัมน์ “Golf Healing” โดย “พลโทนายแพทย์ สมศักดิ์ เถกิงเกียรติ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านกระดูกประจำโรงพยาบาลพระมงกุฎ และ โรงพยาบาลรามคำแหง มีประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วยมากกว่า 30 ปี somsak_doctor@hotmail.com”

“โอ้โฮ! ลายไปทั้งตัวเลยนะเก่ง” พี่หมออุทานเมื่อเห็นตุ่มเล็กๆแดงๆตามแขนขาของเจ้าเก่งจอมกวน ลายเต็มไปทั้งตัว “ยุงครับพี่หมอ..ยุงมันรุมผมคนเดียวเลย เฮียก็อยู่กับผมสองคน ไม่เห็นมันกัดเฮียเลย” “อ๋อ..ยุงมันก็เลือกนะ มันชอบกัดคนอ้วนๆเหม็นๆน่ะ!” “จริงเหรอพี่? ผมอาบน้ำวันละ 2 ครั้งเลยนะ” เจ้าเก่งแก้ตัวพลางก้มลงดมรักแร้ตัวเองด้วยความไม่มั่นใจ “โอเค เดี๋ยวพี่หมอจะบอกวิธีหลีกเลี่ยงไม่ให้ยุงกัดให้ฟัง”

“ยุงร้ายกว่าเสือ” จริงหรือไม่มาดูกัน ยุงนอกจากสร้างความรำคาญและระคายเคืองต่อผิวหนัง ยังเป็นพาหะของโรคหลายชนิด ได้แก่ ไข้เลือดออก โรคไข้สมองอักเสบ และโรคมาลาเรีย เป็นต้น มารู้เรื่องราวของยุงและวิธีป้องกันยุงกันดีกว่า

เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับยุง

ยุงเป็นแมลงที่บินด้วยอัตราเร็วประมาณ 8 กม./ชม. ยุงจะรู้ว่ามีมนุษย์อยู่จากการสัมผัสถึงความร้อน ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ และกลิ่นของกรดแลคติก และกรดไขมันที่ร่างกายปล่อยออกมา ร่วมกับการมองเห็น ยุงเพศเมียจะดูดเลือดมนุษย์และสัตว์เพื่อนำโปรตีนไปใช้ในการสร้างไข่ โดยปริมาณเลือดที่ดูดนั้นจะมีปริมาณที่เกือบเท่ากับน้ำหนักตัวของมัน ส่วนยุงตัวผู้จะไม่ดูดเลือด แต่จะดูดกินน้ำหวานจากเกสรดอกไม้

ปัจจัยที่ดึงดูดยุงให้มากัด คือ ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ที่คนหายใจออกมา โดยปกติคนเราจะหายใจและปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ออกมา โดยเฉพาะในคนที่ออกกกำลังกายจะปล่อยก๊าซนี้ออกมาจากการหายใจสูงกว่าคนปกติ ดังนั้นจึงดึงดูดให้ยุงมากัดได้ดี นอกจากนั้นยังมีปัจจัยอื่นๆที่จะดึงดูดยุงให้มากัด คือ

-คนใส่เสื้อดำ หรือสีกรมท่า ยุงไม่สามารถแยกแยะสีได้เหมือนคน แต่จะแยกแยะสีจากความยาวของคลื่นแสง ทำให้พวกมันแยกสีดำหรือสีกรมท่าได้อย่างชัดเจน โดยมีการทดลองพบว่ายุงจะไปกัดคนที่ใส่เสื้อสีดำหรือสีกรมท่ามากกว่าคนใส่เสื้อขาวถึง 10เท่า

-คนที่มีอุณหภูมิร่างกายสูง ยุงมีเส้นขนประมาณ 2,000 เส้นที่อยู่ที่หนวดของมัน ซึ่งทำหน้าที่เป็นประสาทสัมผัสที่ทำให้มันรับรู้ว่าใครมีอุณหภูมิร่างกายสูงได้ โดยคนที่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มีอุณหภูมิร่างกายสูงขึ้น ทำให้ยุงมักจะเลือกกัดคนเหล่านี้ก่อน

-กลิ่นเหงื่อและกลิ่นเท้า ประสาทสัมผัสของยุงไวต่อกรดแลคติก และกรดไขมันที่อยู่ในกลิ่นเหงื่อได้ดี อีกทั้งกลิ่นอับจากฝ่าเท้าก็เป็นกลิ่นที่ดึงดูดให้ยุงเข้ามากัด

วิธีการหลีกเลี่ยงไม่ให้ยุงกัด

1.กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุง โดยขจัดแอ่งน้ำเล็กๆที่ยุงใช้เป็นที่วางไข่รอบๆบ้าน

2.หากต้องเข้าไปในแหล่งที่มียุงเยอะเช่นในที่มืด พุ่มไม้ ในสวน ควรใส่เสื้อผ้าให้มิดชิดและเลี่บงสีดำ

3.หมั่นทำความสะอาดร่างกาย อย่าให้มีกลิ่นเหงื่อ และดูแลทำความสะอาดเท้า อาจใช้สเปร์ดับกลิ่นเป็นต้น

4.ใช้ผลิตภัณฑ์ไล่ยุงที่มีส่วนผสมของน้ำมันหอมระเหยจากสมุนไพรได้แก่ เลมอน ยูคาลิปตัส ตะไคร้หอม เปปเปอร์มินต์ หรือลาเวนเดอร์ เป็นต้น ซึ่งผลิตภัณฑ์เหล่านี้จะปลอดภัยกับเด็กและทารกมากกว่า

5.ใช้ผลิตภัณฑ์สเปร์ เจล หรือโลชันกันยุง ที่มีส่วนผสมของสาร อิคาริดิน (Icaridin) ตั้งแต่10-15เปอร์เซ็นต์ สารชนิดนี้มีประสิทธิภาพในการไล่ยุงโดยไม่ทำให้เกิดอาการระคายเคืองต่อผิวหนัง และดวงตา ไม่มีกลิ่นฉุน ระเหยจากผิวได้ช้า จึงทำให้คงประสิทธิภาพการไล่ยุงได้นานอย่างน้อย 6 ชั่วโมง

6.หมั่นดูแลไม่เปิดหน้าต่างหรือประตูให้ยุงเข้าบ้าน และอาจจะใช้ผลิตภัณฑ์ขับไล่ยุงทั้งแบบเสียบปลั๊กไฟ หรือยากันยุงแบบขดที่ทำจากส่วนผสมของสารไพรีทรอยด์ (Pyrethroid) ซึ่งไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์

“เข้าใจรึยังเจ้าเก่ง?..ทำไมยุงถึงรุมเอ็งคนเดียว” “ไปอาบน้ำเอาเหงื่อไคลออก ตัวจะได้เย็นลงด้วยไป๊” พี่หมอบอก “ไปเลยครับพี่หมอ” เจ้าอ้วนรีบขยับตัวลุกไปตามคำบอกของพี่หมออย่างว่าง่าย.